برای پاسخ به این سوال که دلایل سرگیجه کدامند و سرگیجه نشانه چیست ابتدا باید بگوییم که تمام احساس هایی که فرد در مورد سرگیجه مطرح می کند را می توان به 4 گروه کلی طبقه بندی کرد.
سرگیجه ، گیجی منگی ، عدم تعادل ، ضعف
سرگیجه یک اصطلاح کلی است و درواقع یک حس خاصی از عدم تعادل و عدم ثبات است که می تواند 4 نوع باشد که هر نوع علت های مختلفی دارند . سرگیجه چرخشی ، گیجی منگی، سبکی سروعدم تعادل 4 حالت مختلف سرگیجه می باشد .
این 4 نوع اصطلاح سرگیجه در دید بیماران یکی هستند و گاهی به جای هم استفاده می شوند اما در دید تخصصی این 4 اصطلاح کاملا با یکدیگر متفاوت و هرکدام نشاندهنده وجود بیماری خاصی که علت سرگیجه است می باشند.در ادامه به تفاوت های این 4 حس می پردازیم و خواهیم گفت که هر یک از این حس ها به چه علتی ممکن است ایجاد شوند.
1-گیجی منگی
2- عدم تعادل
3- سرگیجه
4-سبکی سر
گیجی منگی اصطلاح کلی برای بیان حس عدم تعادل است. وقتی گیج هستید، حرکت کردن و حفظ تعادل ممکن است برای دشوار باشد. ممکن است در حین راه رفتن بلغزید یا احساس کنید که دارید می‌افتید.
اما وقتی فردی دچار سرگیجه است سرگیجه را به عنوان یک علامت گزارش می‌دهد. و سرگیجه در واقع یک حسی خاصی است که با احساس چرخش خود و یا محیط اطراف خود را بروز می دهد است.
اگر سرگیجه را تجربه می‌کنید، ممکن است حس چرخش، گردش یا لغزش داشته باشید. همانند گیجی منگی ، سرگیجه نیز بر تعادل تأثیر می‌گذارد. افرادی که سرگیجه را تجربه می کنند در بسیاری موارد حس تهوع و استفراغ را نیز ممکن است تجربه کنند.
دلایل گیجی منگی و عدم تعادل
گفتیم که گیجی منگی به نوعی از حس عدم تعادل گفته می شود که در آن فرد احساس کشیده شدن به یک سمت، حرکت کردن و نه چرخش و عدم تعادل را دارد. افرادی که گیجی منگی دارند مشکل خود را اینگونه مطرح می کنند
- همیشه سرگیجه دارم
- وقتی از جای خود بلند می شوم یک لحظه چشمانم سیاهی می رود
- وقتی می خواهم راه بروم به یک سمت کشیده می شوم
علت گیجی منگی و عدم تعادل
- کم آبی
- خستگی ناشی از گرما (گرمازدگی)
- افت قند خون (هیپوگلیسمی)
- کمبود آهن و کم خونی
- فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
- اضطراب
- بیماری حرکت
- صدمات سر
- مصرف برخی از داروها
- مصرف الکل
- مسمومیت با گاز منواکسید کربن
- علت سرگیجه و عدم تعادل
دلایل سرگیجه
سرگیجه هما نطور که گفتیم حسی است که در آن فرد احساس چرخش خود در محیط و یا احساس چرخش محیط اطراف خود را دارد . حس هایی که فرد به عنوان سرگیجه مطرح می کند
- در هنگام چرخش سر احساس کردم که آسمان در حال چرخش است.
- نشسته بودم ناگهان اطرافم شروع به چرخش کرد
- در خواب بودم ناگهان احساس کردم زمین لرزه شده است
علت سرگیجه
دلایل سرگیجه اغلب ناشی از بیماری های گوش داخلی است . در گوش داخلی سیستم تعادلی به نام وستیبول قرار دارد سیستم وستیبولار گوش داخلی از مجاری نیمدایره و اتریکول و ساکول تشکیل شده است و به مغز اطلاعاتی درباره حرکت، موقعیت گرفتن بدن و مکان قرارگیری در فضا ارائه می‌دهد.
بجز بیماری های گوش داخلی سرگیجه می تواند ناشی از بیماری های سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع نیز باشد. شایعترین دلایل سرگیجه عیارتند از
- سرگیجه وضعیتی خوش خیم ( BPPV )
- بیماری منییر
- نوریت وستیبولار
- لابیرینتیت
- میگرن وستیبولار
- سکته مغزی در بخش های مربوط به مخچه
- آسیب های وارد شده به سر
- تومورهایی که بر سیستم عصبی مرکزی یا گوش داخلی تأثیر می‌گذارند
- M.S
- بعضی از داروها
دلایل سرگیجه از نوع سبکی سر و ضعف
گاهی فرد از اصطلاح سبکی سر همراه با گیجی منگی و سرگیجه یاد می کند اما تفاوت سبکی سر با دو موضوع قبلی چیست؟
وقتی فرد احساس سبکی سر می کند ممکن است احساس شل شدن یا غش کردن داشته باشد. در واقع، سبکی سر اغلب قبل از غش کردن رخ می‌دهد. سبکی سر ممکن است زمانی رخ دهد که مغز شما به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کند.
علت سبکی سر و ضعف
علت سبکی سر و ضعف با علت گیجی و سرگیجه متفاوت است و دلایلی که در ادامه به توضیح آن میپردازیم علت ایجاد این حالت هستند
بعضی از علت های سبکی سر عبارتند از:
- افت ناگهانی فشار خون هنگام بلند شدن از نشستن (هیپوتانسیون ارتواستاتیک)
- کم آبی بدن که ممکن است به دلیل ننوشیدن مقادیر کافی آب،استفراغ یا اسهال،مصرف دیورتیک‌ها باشد
- افت قند خون (هیپوگلیسمی)
- استرس شدید جسمانی یا عاطفی
- تنفس بسیار سریع (هیپروونتیلاسیون)
- برخی از نوع داروها مانند داروهای کاهنده فشار خون، برخی از داروهای ضد افسردگی و ضد روان‌پریشی
- مصرف الکل
- نارسایی ضربان قلب (آریتمی)
- مشکلات ساختاری قلب مانند کاردیومیوپاتی یا اختلالات دریچه قلب
- سکته قلبی
- سکته مغزی
- خونریزی شدید
ممکن است سبکی سر و ضعف همراه با سرگیجه نیز رخ دهد. سایر علائمی که ممکن است در صورت وجود ضعف تجربه کنید عبارتند از:
– تهوع
– عرق سرد
– تاری دید
علائم هشداردهنده و خطرناک سرگیجه کدامند
بزرگترین نشانه های خطر برای سرگیجه از دست دادن هوشیاری است. اگر سرگیجه شما در حدی است که از هوش می روید ، هرچه سریعتر به اورژانس مراجعه کنید. سرگیجه‌های ناگهانی، شدید یا بدون سابقه حوادث مشابه ،ممکن است نشانه‌ای از بیماری جدی باشد که نیاز به مراقبت پزشکی اورژانسی دارد، مانند:
- سکته مغزی
- حملات ایسکمی مغزی
- حمله قلبی
- صرع
تشخیص دلایل سرگیجه و عدم تعادل
با توجه به اینکه سرگیجه بیماری پیچیده ای است و دلایل سرگیجه متفاوت است بنابراین خودتان نمی توانید علت آن را تشخیص دهید .برای تشخیص دلایل و تفکیک این 4 حالت سرگیجه ، گیجی منگی عدم تعادل و سبکی سر،باید به یک مرکز سرگیجه معتبر مراجعه کنید.در مرکز سرگیجه آوای امید کلیه ارزیابی ها برای دانستن دلایل سرگیجه و گیجی و منگی انجام می شود.
ابتدا سوابق پزشکی شما به طور کامل بررسی می شود و سپس بر حسب علائم ارزیابی های دقیق برای بررسی علت سرگیجه انجام می شود. تست ها و آزمایشات احتمالی مورد نیاز شامل موارد زیر می باشد.
- آزمایش خون
- تست سرگیجه شامل
- VNG
- ECOG
- Caloric
- VIHIT
- VEMP
- تصویربرداری مانند CT اسکن و یا MRI
درمان فوری سرگیجه و عدم تعادل
راهکارهایی برای پیشگیری از سرگیجه، گیجی منگی و سبکی سر وجود دارد، اگرچه همیشه قادر به جلوگیری از این علائم نیستید. اما می‌توانید با انجام کارهای زیر این احساسات را کاهش دهید.
1. مایعات کافی مصرف کنید: سرگیجه و سبکی سر هر دو ممکن است ناشی از خشکی بدن باشند، بنابراین باید مایعات کافی مصرف کنید. به خصوص اگر:
– با استفراغ یا اسهال مبتلا هستید
– در محیط گرم یا داغ هستید
– ورزش می‌کنید یا فعالیت بدنی بالا دارید
2. کنترل استرس: احساسات استرس یا اضطراب می‌توانند از دلایل گیجی و منگی باشند، بنابراین به دنبال راهکارهایی برای کاهش سطح استرس خود بگردید. برخی از گزینه‌های موثر شامل یوگا، تنفس عمیق و مراقبه هستند.
3. وعده‌های غذایی منظم: مصرف غذا به میزان کافی و غذاخوردن به صورت منظم می‌تواند به پیشگیری از سرگیجه یا سبکی سرکمک کند.
4. استراحت کافی: کمبود خواب می‌تواند خطر احساس سرگیجه یا سبکی سر را افزایش دهد.
5. اجتناب از برخی مواد: اگر اغلب سرگیجه یا سبکی سر و عدم تعادل دارید، مصرف موادی مانند کافئین، الکل یا نیکوتین ممکن است علائم شما را تشدید کند.
6. استفاده از وسایل کمکی: اگر اغلب با سرگیجه، گیجی منگی یا سبکی سر روبرو هستید، استفاده از عصا پشتیبان یا نصب ریل یا میله‌های دستگیره در خانه می‌تواند از زمین خوردن جلوگیری کند.
7. اجتناب از حرکات خاص: اگر اولین بار است که با سرگیجه مواجه می‌شوید، سعی کنید از برخی از حرکات خاص اجتناب کنید اما اجتناب از حرکت سر تنها برای دوره کوتاه چند روزه و در زمان حملات حاد سرگیجه توصیه می شود و هرگز در طولانی مدت این محدودیت ها را برای خود ایجاد نکنید ، حرکات خاص مانند:
– حرکت سریع سر
– خم شدن برای برداشتن اشیا
– بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده با سرعت زیاد
اجتناب از کشده شدن گردن، مانند وقتی که می خواهید چیزی را از قفسه بالا بردارید
8. مدیریت و کنترل داروها: داروهای خود را از نظر اینکه عوارض جانبی آن سرگیجه نباشد بررسی کنید.
دراز کشیدن: هرفعالیتی که انجام می دهید متوقف کرده و دراز بکشید تا احساس سرگیجه و ضعف بگذرد. اگر نمی‌توانید دراز بکشید، بنشینید و سر خود را بین زانوهای خود قرار دهید. وقتی حس سرگیجه و سبکی سر برطرف شد، آرام‌آرام بلند شوید و سعی کنید به چیزی تکیه دهید.
- حرکت با احتیاط: اگر نیاز به حرکت دارید، این کار را با احتیاط انجام دهید. و حتما دست کسی را بگیرید تا در صورت بروز احساس سرگیجه زمین نخورید
- اجتناب از برخی فعالیت‌ها: بهتر است تا زمانی که بهتر نشده اید، از برخی از فعالیت‌ها خودداری کنید. این شامل رانندگی، استفاده از ابزارها و دستگاه‌ها، یا بالا و پایین رفتن از پله است.
نتیجه‌ی کلی
گیجی منگی و سرگیجه دورانی دو احساس مشابه هستند اما تفاوت مهمی دارند. به همین دلیل، مهم است که هرکدام در جای خود استفاده شوند.گیجی منگی یک احساس عمومی از عدم تعادل است. سرگیجه دورانی احساسی است که شما یا محیط اطراف شما در حال حرکت یا چرخش است. هر دو گیجی منگی و سرگیجه دورانی می‌توانند بر تعادل و حرکت شما تأثیر بگذارند.
اگرچه دلایل سرگیجه از نوع گیجی منگی ،عدم تعادل و سبکی سر می‌تواند به واسطه‌ی عوامل مختلفی ایجاد شود، دلایل سرگیجه دورانی اغلب به علت بیماری‌های گوش داخلی یا سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود. درمان هر4 علت سرگیجه به علت ایجاد کننده ان بستگی دارد.
بعضی از علل رایج سرگیجه، موقتی هستند که به معنای آن است که با گذشت زمان یا درمان‌های ساده به سرعت عبور می‌کنند. شرایطی مانند خشکی بدن و کاهش قند خون می‌توانند علت سرگیجه موقتی باشند که ممکن است فقط یک بار رخ دهد.
همچنین ممکن است به دلیل عواملی مانند عفونت‌ها، حملات میگرن، استرس، تغییرات فشار خون، دیابت، و مشکلات گوش داخلی، تجربه تکراری از حوادث سرگیجه کوتاه مدت داشته باشید.علاوه بر این، سرگیجه ممکن است به عنوان علامتی از بیماری‌های مزمنی همچون آسیب به عصب تعادلی، بیماری منییر، سرگیجه وضعیتی خوش خیم، فیستول پری لنف باشد.
بدون دیدگاه