سرگیجه در بارداری یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که بسیاری از زنان آن را تجربه می‌کنند. اگرچه معمولاً سرگیجه در بارداری یک وضعیت موقتی و بی‌ضرر است، اما می‌تواند بر کیفیت زندگی و سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارد. سرگیجه ممکن است به دلایل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، افت فشار خون، کم‌خونی، یا مشکلات گوش داخلی رخ دهد. آگاهی از دلایل و علت سرگیجه ، روش‌های مدیریت آن و پیشگیری از عوارض احتمالی می‌تواند به مادران کمک کند تا دوران بارداری سالم‌تری را تجربه کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله با عنوان سرگیجه در زنان را مطالعه کنید
سرگیجه در بارداری
1. تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران بارداری یکی از عوامل کلیدی ایجاد سرگیجه در زنان باردار است. در این دوران، افزایش سطح هورمون‌های پروژسترون و استروژن باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود. این گشاد شدن رگ‌ها، هرچند برای افزایش جریان خون به رحم و تأمین اکسیژن و مواد مغذی برای جنین ضروری است، می‌تواند منجر به افت فشار خون مادر شود. افت فشار خون ممکن است به علائمی مانند سرگیجه، احساس سبکی در سر، و حتی بی‌هوشی منجر شود. این تغییرات در سه‌ماهه اول بارداری بیشتر شایع هستند، زیرا بدن مادر در حال تطبیق با نیازهای جدید دوران بارداری است.
علاوه بر افت فشار خون، تغییرات هورمونی می‌توانند بر سیستم عصبی خودمختار نیز تأثیر بگذارند که وظیفه تنظیم فشار خون و ضربان قلب را بر عهده دارد. این تأثیرات ممکن است باعث نوسانات ناگهانی در فشار خون شده و در نتیجه احساس سرگیجه را تشدید کنند. زنان باردار معمولاً در هنگام بلند شدن ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده، این علائم را تجربه می‌کنند. برای مدیریت این وضعیت، توصیه می‌شود که مادران از تغییر حالت ناگهانی خودداری کنند و هنگام بلند شدن به آهستگی عمل کنند.
در مورد سرگیجه در زنان بیشتر بخوانید.
2. افت قند خون
سرگیجه در بارداری می تواند به علت افت قند خون باشد . بارداری نیازهای متابولیکی بدن را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. جنین برای رشد و توسعه خود به مقادیر بیشتری از گلوکز نیاز دارد، که این می‌تواند ذخایر قند خون مادر را کاهش دهد. اگر مادر بین وعده‌های غذایی مدت زیادی فاصله بیندازد یا به اندازه کافی غذا مصرف نکند، ممکن است دچار افت قند خون شود. افت قند خون می‌تواند منجر به علائمی مانند سرگیجه، ضعف، تعریق، تاری دید، و حتی بی‌هوشی شود. این وضعیت بیشتر در سه‌ماهه اول و دوم بارداری شایع است، زیرا جنین به طور مداوم در حال رشد است و نیازهای غذایی بیشتری دارد.
علاوه بر این، مصرف غذاهای با قند سریع جذب‌شونده مانند شیرینی‌ها ممکن است ابتدا سطح قند خون را افزایش دهد، اما به دنبال آن کاهش ناگهانی قند خون رخ دهد که به سرگیجه منجر می‌شود. برای پیشگیری از افت قند خون، توصیه می‌شود زنان باردار وعده‌های غذایی کوچک و متناوب داشته باشند و از مصرف غذاهای سالم و مقوی مانند میوه‌ها، سبزیجات، و پروتئین‌های کم‌چرب استفاده کنند. نوشیدن آب کافی و خودداری از گرسنگی طولانی‌مدت نیز می‌تواند به کاهش احتمال بروز این علائم کمک کند.
در مورد فشار گوش داخلی بیشتر بخوانید.
3. کم‌خونی
کم‌خونی یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که می‌تواند باعث سرگیجه در بارداری و خستگی شود. در دوران بارداری، بدن مادر نیاز به تولید مقدار بیشتری خون دارد تا بتواند نیازهای تغذیه‌ای جنین را تأمین کند. این افزایش حجم خون نیاز به آهن بیشتری دارد، زیرا آهن ماده اصلی در تشکیل هموگلوبین، پروتئینی که وظیفه انتقال اکسیژن در خون را بر عهده دارد، است. اگر مادر به اندازه کافی آهن دریافت نکند، ممکن است تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش یافته و سطح اکسیژن در بدن کم شود. این وضعیت می‌تواند منجر به علائمی مانند سرگیجه، ضعف، تنگی نفس، و خستگی شدید شود.
کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند تأثیرات جدی‌تری بر سلامت مادر و جنین داشته باشد، از جمله افزایش خطر زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد. برای پیشگیری از کم‌خونی، توصیه می‌شود زنان باردار از مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، اسفناج، عدس، و مکمل‌های آهن استفاده کنند. مصرف ویتامین C نیز به جذب بهتر آهن کمک می‌کند. انجام آزمایشات منظم خون در دوران بارداری برای شناسایی کم‌خونی و آغاز درمان به‌موقع بسیار اهمیت دارد.
در مورد سرگیجه های ناشی از کم خونی بخوانید.
4. مشکلات گوش داخلی
مشکلات گوش داخلی می تواند عامل ایجاد سرگیجه در بارداری باشد . سیستم تعادل بدن که در گوش داخلی قرار دارد، نقش حیاتی در حفظ تعادل و جلوگیری از سرگیجه ایفا می‌کند. در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون می‌توانند به طور غیرمستقیم بر عملکرد گوش داخلی تأثیر بگذارند. افزایش مایعات بدن ممکن است باعث تغییر در فشار گوش داخلی شود که می‌تواند منجر به احساس سرگیجه‌های چرخشی یا عدم تعادل شود. شرایطی مانند التهاب گوش داخلی یا اختلال در عملکرد سیستم تعادلی نیز ممکن است در دوران بارداری به دلیل تغییرات سیستم ایمنی رخ دهد.
وزوز گوش یا احساس زنگ در گوش یکی دیگر از مشکلاتی است که ممکن است در دوران بارداری تجربه شود و اغلب با سرگیجه همراه است. این وضعیت معمولاً به دلیل تغییرات در جریان خون یا فشار در گوش داخلی ایجاد می‌شود. برای مدیریت این مشکلات، استراحت کافی، کاهش استرس، و اجتناب از حرکات ناگهانی می‌تواند کمک‌کننده باشد. در موارد شدیدتر، مشاوره با متخصص گوش و حلق و بینی برای تشخیص دقیق و درمان لازم است.
در مورد سرگیجه در خواب بیشتر بخوانید.
5. فشرده شدن وریدها و کاهش جریان خون
در سه‌ماهه سوم بارداری، رشد رحم به حداکثر خود می‌رسد و ممکن است به وریدهای بزرگ بدن، به‌ویژه ورید اجوف تحتانی که خون را از اندام‌های پایین‌تنه به قلب بازمی‌گرداند، فشار وارد کند. این فشار می‌تواند جریان خون به قلب را کاهش داده و منجر به افت فشار خون شود. این وضعیت، که به نام سندروم ورید اجوف تحتانی شناخته می‌شود، معمولاً هنگام دراز کشیدن به پشت رخ می‌دهد و می‌تواند باعث سرگیجه، تعریق، و حتی بی‌هوشی شود.
برای پیشگیری از این مشکل، زنان باردار باید از خوابیدن به پشت خودداری کنند و ترجیحاً به پهلو، به‌ویژه پهلوی چپ، بخوابند. استفاده از بالش‌های حمایتی نیز می‌تواند به کاهش فشار رحم بر وریدها کمک کند. علاوه بر این، توصیه می‌شود مادران باردار برای بهبود جریان خون، فعالیت‌های بدنی سبک مانند پیاده‌روی انجام دهند و از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت خودداری کنند. این اقدامات می‌توانند به کاهش سرگیجه و حفظ سلامت مادر و جنین کمک کنند.
اثرات سرگیجه بر بارداری
1. تأثیر بر فعالیت‌های روزانه
سرگیجه می‌تواند توانایی مادر برای انجام فعالیت‌های روزانه را کاهش دهد. این وضعیت ممکن است باعث کاهش تمرکز، ضعف جسمانی، و حتی افزایش احتمال افتادن و آسیب جسمی شود.
2. خطرات برای جنین
اگر سرگیجه منجر به بی‌هوشی یا افتادن شود، ممکن است سلامت جنین به خطر بیفتد. افتادن می‌تواند به آسیب فیزیکی رحم یا جنین منجر شود. علاوه بر این، افت فشار خون شدید ممکن است باعث کاهش جریان خون و اکسیژن‌رسانی به جنین شود.
3. اثرات روانی
سرگیجه مکرر می‌تواند باعث ایجاد اضطراب یا استرس در مادر شود که خود می‌تواند بر سلامت عمومی بارداری تأثیر منفی بگذارد.
درمان سرگیجه در بارداری
1. تنظیم تغذیه
- وعده‌های غذایی منظم: خوردن وعده‌های کوچک و متناوب می‌تواند به تثبیت قند خون کمک کند.
- مصرف آهن و مکمل‌ها: استفاده از مکمل‌های آهن و غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، عدس، و گوشت قرمز می‌تواند به پیشگیری از کم‌خونی کمک کند.
- هیدراتاسیون: مصرف کافی آب و مایعات برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها و پیشگیری از کم‌آبی بدن ضروری است.
2. تغییر وضعیت بدن
- از بلند شدن ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده خودداری کنید.
- دراز کشیدن به پهلو به جای خوابیدن به پشت می‌تواند از فشرده شدن ورید اجوف تحتانی جلوگیری کند.
3. مدیریت استرس
- تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن و یوگا می‌توانند به کاهش استرس و بهبود گردش خون کمک کنند.
- استراحت کافی برای جلوگیری از خستگی و تشدید علائم سرگیجه مهم است.
4. مشورت با پزشک
اگر سرگیجه شدید یا مداوم باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک می‌تواند با بررسی عوامل مانند کم‌خونی، افت فشار خون، یا مشکلات گوش داخلی، علت اصلی را شناسایی کرده و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
در مورد فشار خون بالا و سرگیجه بخوانید.
1. فعالیت بدنی منظم
فعالیت بدنی منظم یکی از موثرترین راه‌ها برای پیشگیری از سرگیجه در دوران بارداری است. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، یوگا، و تمرینات کششی نه تنها به بهبود گردش خون کمک می‌کنند، بلکه به حفظ سلامت قلب و عروق نیز یاری می‌رسانند. با افزایش جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی به تمام نقاط بدن، از جمله مغز، به خوبی می‌رسند و از علائمی مانند سرگیجه و ضعف جلوگیری می‌شود. این فعالیت‌ها همچنین به تقویت عضلات و کاهش فشار بر روی وریدها کمک می‌کنند، که می‌تواند از مشکلاتی مانند سندروم ورید اجوف تحتانی جلوگیری کند.
علاوه بر فواید فیزیکی، فعالیت‌های ورزشی منظم می‌توانند سطح استرس را کاهش داده و احساس آرامش روانی در مادر ایجاد کنند. یوگا، به‌ویژه تمرینات تنفسی آن، برای کنترل تنش‌های دوران بارداری و جلوگیری از افت قند خون یا فشار خون پایین موثر است. با این حال، زنان باردار باید از ورزش‌های شدید یا حرکاتی که ممکن است باعث فشار زیاد بر شکم یا تعادل آن‌ها شوند خودداری کنند. مشورت با پزشک یا مربی متخصص پیش از شروع هر برنامه ورزشی در دوران بارداری توصیه می‌شود.
2. رعایت وضعیت خواب و نشستن
وضعیت خواب و نشستن تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش خطر سرگیجه در دوران بارداری دارد. دراز کشیدن به پهلو، به‌ویژه پهلوی چپ، بهترین حالت برای بهبود جریان خون به قلب و رحم است. این وضعیت نه تنها فشار رحم را از روی ورید اجوف تحتانی کاهش می‌دهد، بلکه به افزایش جریان خون به جنین نیز کمک می‌کند. استفاده از بالش‌های حمایتی برای بالا بردن پاها یا قرار دادن آن‌ها در کنار شکم، راحتی بیشتری ایجاد می‌کند و از مشکلاتی مانند تورم پاها یا کمردرد جلوگیری می‌کند.
علاوه بر وضعیت خواب، طرز نشستن نیز اهمیت دارد. مادران باردار باید از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنند و در صورت نشستن، پاهای خود را کمی بالاتر از سطح زمین قرار دهند تا جریان خون بهبود یابد. هنگام تغییر وضعیت، مثلاً بلند شدن از حالت خوابیده یا نشسته، باید این کار را به‌آرامی انجام دهند تا از افت ناگهانی فشار خون و بروز سرگیجه جلوگیری شود. ایجاد عادت‌های صحیح در وضعیت خواب و نشستن می‌تواند تأثیر چشمگیری در پیشگیری از سرگیجه و حفظ سلامت کلی مادر داشته باشد.
3. اجتناب از محیط های شلوغ و گرم
برای سرگیجه در بارداری محیط‌های شلوغ و گرم می‌توانند باعث افت فشار خون و افزایش خطر سرگیجه در دوران بارداری شوند. گرمای بیش از حد بدن می‌تواند به گشاد شدن رگ‌های خونی و کاهش جریان خون به مغز منجر شود، که یکی از دلایل شایع احساس سرگیجه است. علاوه بر این، محیط‌های شلوغ ممکن است سطح اکسیژن در دسترس را کاهش داده و حس خفگی یا ضعف را در مادران باردار ایجاد کنند. برای پیشگیری از این مشکلات، زنان باردار باید از قرار گرفتن طولانی‌مدت در محیط‌هایی با تهویه ضعیف یا گرمای زیاد اجتناب کنند.
تهویه مناسب، استفاده از لباس‌های نخی و سبک، و نوشیدن مایعات کافی می‌تواند از گرمازدگی جلوگیری کند. در صورت اجبار به حضور در محیط‌های شلوغ یا گرم، باید از نشستن یا ایستادن در یک موقعیت ثابت خودداری کنند و به طور مداوم بدن خود را خنک نگه دارند. استراحت در فواصل منظم و پیدا کردن محیط‌های خنک و آرام می‌تواند به کاهش فشار روی سیستم گردش خون و پیشگیری از سرگیجه کمک کند. این نکات ساده می‌توانند تأثیر زیادی در حفظ راحتی و سلامت مادر در دوران بارداری داشته باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در هنگام سرگیجهدر بارداری اگر سرگیجه با علائم زیر همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است:
- سرگیجه شدید یا مداوم.
- بی‌هوشی یا احساس نزدیک شدن به بی‌هوشی.
- تاری دید یا دوبینی.
- درد شدید در ناحیه شکم یا سینه.
- کاهش حرکات جنین.
نتیجه‌گیری
سرگیجه در دوران بارداری اگرچه معمولاً یک مشکل طبیعی و موقتی است، اما می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. شناخت دلایل سرگیجه، مدیریت صحیح آن، و پیشگیری از عوامل خطر می‌تواند به مادران کمک کند تا دوران بارداری سالم‌تری را تجربه کنند. اگرچه بسیاری از موارد سرگیجه نیازی به نگرانی ندارند، اما مراجعه به پزشک در صورت شدت یا تداوم علائم ضروری است تا اطمینان حاصل شود که سلامت مادر و جنین در خطر نیست.
سلامت شما و جنینتان، اولویت اصلی است؛ از هرگونه علامت غافل نشوید و در صورت نیاز، مشاوره تخصصی از مشاورین ما در مرکز سرگیجه آوای امید دریافت کنید. 09194707047 و 02144005315
بدون دیدگاه