سرگیجه بعد از خوردن غذا یکی از موارد آزار دهنده ایست که برخی با آن مواجهه هستند.دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است پس از غذا خوردن سرگیجه احساس کنید. اغلب سرگیجه زمانی رخ می‌دهد که مدت زمان زیادی گرسنه بوده اید.اما مواردی مانند افت قند خون ، فشار خون پایین و برخی داروهای دیابت نیز ممکن است گاهی سبب سرگیجه پس از وعده غذایی شوند.
با تعیین علت سرگیجه پس از غذا خوردن، شما می‌توانید راهکارهایی برای کاهش یا جلوگیری کامل از بروز این مشکل پیدا کنید.این مقاله به بررسی علت‌های سرگیجه پس از غذا خوردن، از جمله روش‌های درمان و پیشگیری از آنها می‌پردازد.
قبل از توضیح در مورد دلایل بروز سرگیجه بعد ازخوردن غذا یاد آور می شویم سرگیجه انواع مختلفی دارد از جمله احساس چرخش محیط اطراف ، احساس چرخش خورد فرد در محیط، گیجی و منگی، سنگینی سر، احساس تلوتلو خوردن . اگر سرگیجه از نوع چرخشی باشد به آن سرگیجه واقعی گفته می شود و اصلی ترین علت سرگیجه های واقعی بیماری های گوش داخلی هستند.
سرگیجه بعد ازخوردن غذا از نوع واقعی نیست و بیشتر از نوع احساس سنگینی سر و یا سیاهی رفتن چشم است.
علت سرگیجه بعد از خوردن غذا چیست؟
چندین علت مختلف می‌توانند منجر به سرگیجه بعد از خوردن غذا شوند. برای برخی افراد، سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش سریع فشار خون در اثر بلند شدن سریع از نشستن باشد که به آن هیپوتانسیون ارتواستاتیکی می‌گویند.
بعضی از علل مرتبط با غذا خوردن شامل کاهش قند خون یا فشار خون پس از وعده غذایی، تأثیر داروهای خاص دیابت و برخی از حساسیت‌ها یا ناسازگاری‌های غذایی می‌باشد.
افت قند خون
هیپوگلیسمی غیردیابتی یک شرایط نادر است که در آن سطوح قند خون در افرادی که دیابت ندارند کاهش می‌یابد. این مشکل می تواند علت سرگیجه بعد ازخوردن غذا باشد.
به طور معمول، سطوح قند خون پس از غذا خوردن افزایش می‌یابد. اما هنگامی که یک فرد دو تا پنج ساعت پس از غذا خوردن افت قند خون را تجربه می‌کند، به آن هیپوگلیسمی واکنشی گفته می‌شود. این یک نوع هیپوگلیسمی غیردیابتی است که می‌تواند پس از مصرف غذاهای با مقدار بالای کربوهیدرات سبب سرگیجه شود.
علایم هیپوتانسیون واکنشی عبارتند از: سرگیجه یا احساس سبکی سر، سردرد، لرزش یا رعشه، اضطراب یا عصبانیت، تعرق ناگهانی، خستگی ناگهانی و ضعف، ضربان قلب سریع یا نامنظم، گرسنگی.
افراد دارای قند خون پیش‌دیابتی بیشتر مستعد هیپوگلیسمی واکنشی هستند. این به دلیل داشتن مشکل در تولید مقدار مناسب انسولین است که در تنظیم قند خون کمک می‌کند.
جراحی باریاتریک (کاهش وزن) نیز می‌تواند منجر به قند خون پایین شود زیرا تغییرات متابولیکی را ایجاد می‌کند که پس از غذا خوردن منجر به تولید اضافی انسولین می‌شود.
داروهای دیابتیک
در صورتی که یک فرد پس از تزریق انسولین یا سایر داروهای دیابتی کربوهیدرات کافی مصرف نکند، می‌تواند منجر به قند خون پایین و سرگیجه بعد ازخوردن غذا شود. زمانبندی در این موارد گاهی می‌تواند مشکل‌ساز باشد، زیرا برخی از غذاها سریع‌تر جذب می‌شوند (مانند نوشیدنی‌ها که سریع‌تر از جامدات جذب می‌شوند).
علائم قند خون پایین شامل موارد زیر می‌شود:
– سرگیجه
– ضربان قلب سریع
– لرزش یا رعشه
– تعرق ناگهانی
– عصبانیت یا اضطراب
– تحریک یا گیجی
– گرسنگی
تزریق انسولین بیش از حد (یا تزریق آن مستقیماً به عضله) نیز می‌تواند منجر به هیپوگلیسمی و سرگیجه پس از غذا خوردن شود.
افت فشار خون
کاهش فشار خون پس از غذا خوردن، که به عنوان هیپوتانسیون پس از وعده غذایی شناخته می‌شود، یک شرایط است که تا یک سوم از بزرگسالان مسن تأثیر می‌گذارد. و یکی از علت هایسرگیجه بعد از خوردن غذا است .
هیپوتانسیون پس از وعده غذایی رخ می‌دهد زمانی که روده‌ها و معده فرد برای هضم نیاز به خون اضافی دارند، که منجر به کاهش جریان خون به سایر قسمت‌های بدن، از جمله مغز می‌شود.
این شرایط بیشتر به دلیل تغییرات مرتبط با افزایش سن است که با قدرت بدن برای سریع واکنش به تغییرات ناگهانی در فشار خون مداخله می‌کند. یکی از عوامل اصلی آن فشار خون بالا است که باعث سفت شدن رگ‌ها می‌شود و باعث می‌شود که رگ‌ها سخت شوند و وقتی نیاز است، سختی و یا راحتی کمتری نسبت به قبل نشان دهند.
علائم هیپوتانسیون پس از وعده غذایی ممکن است ناگهانی ظاهر شوند و شامل موارد زیر می‌شوند:
– سرگیجه یا احساس سبکی سر
– ضعف ناگهانی
– تاریک شدن ناگهانی یا دید تونلی
– تغییرات در شنوایی
– گیجی
– غش کردن
حساسیت غذایی
یکی از علت های بروز سرگیجه بعد از خوردن غذا حساسیت غذایی است .وقتی شخصی دارای حساسیت غذایی با یک ماده غذایی مستعد در تماس قرار می‌گیرد، ممکن است در عرض چند دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف علائمی مانند سرگیجه و سایر علائم تجربه کند.
علائم حساسیت غذایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– لرزش یا خارش در دهان
– کیپ شدن بینی
– تورم لب، صورت، زبان یا گلو
– سرفه و مشکل در تنفس
– درد شکم یا کرامپ
– اسهال
– تهوع یا استفراغ
– سرگیجه یا احساس سبکی سر
– غش کردن
مهم است که افرادی که از حساسیت غذایی رنج می‌برند، از مواد غذایی که حساسیت آن ها را تحریک می کند پرهیز کنند و در صورت تجربه عوارض شدیدی مانند مشکل در تنفس یا تورم گلو، به دنبال مراجعه پزشکی باشند، زیرا این ممکن است نشانه‌های واکنش حاد حساسیتی به نام آنافیلاکسیس باشد که نیازمند مراقبت پزشکی فوری است.
مصرف غذاهای محرک
برخی از مواد غذایی ممکن است در افراد با برخی از شرایط خاص، منجر به سرگیجه بعد از خوردن غذا شوند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیماری منیر باید از مصرف مواد غذایی شور خودداری کنند، زیرا نمک می‌تواند فشار درون گوش میانی را افزایش داده و سرگیجه را تشدید کند.
نوشیدنی‌های الکلی، به ویژه، می‌توانند عاملی محرک سرگیجه باشند. این به این دلیل است که الکل در خون می‌تواند بر روی گوش داخلی تأثیر بگذارد و احساسی شبیه به چرخیدنمحیط اطراف را ایجاد کند.
حساسیت به برخی از مواد غذایی می‌تواند نیز منجر به سرگیجه پس از غذا خوردن شود. به عنوان مثال، شواهد محدودی ارتباط حساسیت به لاکتوز با سرگیجه و احساس مسمومیت دیده شده است.
علاوه بر این، افراد حساس به کافئین ممکن است پس از نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی کافئین دچار سرگیجه شوند.
بعضی از مواد غذایی یا مواد تشکیل دهنده آنها ممکن است میگرن را فعال کنند که می‌تواند منجر به سرگیجه نیز شوند. مواردی که به عنوان مهمترین عوامل تحریک‌کننده غذایی گزارش شده‌اند عبارتند از:
– شراب قرمز
– آسپارتام (یک جایگزین شیرین کننده مصنوعی)
– شکلات
– محصولات لبنی، از جمله پنیر
– سویا و محصولات سویا
– گوشت فرآوری شده با میزان بالای نیتریت
درمان سرگیجه بعد از غذا خوردن
درمان سرگیجه بعد از خوردن غذا شامل رفع علت اصلی می‌شود.
اگر سرگیجه ناشی از کاهش قند خون باشد، درمان فوری شامل مصرف 15 تا 20 گرم کربوهیدرات است. این معادل نصف فنجان آبمیوه یا شش تا هفت عدد آبنبات است.
اگر علت سرگیجه حساسیت غذایی باشد، آنتی‌هیستامین‌هایی مانند کلاریتین (لوراتادین) یا زیرتک (ستیریزین) می‌توانند اثرات هیستامین را که علائم حساسیت را فعال می‌کند، متعادل کنند. برخی از آنتی‌هیستامین‌ها مانند درامامین (دیمن هیدرینات)، بنادریل (دیفن هیدرامین) و آنتیورت (مکلیزین) به ویژه برای درمان سرگیجه (حساسیت به چرخش) و تهوع استفاده می‌شوند.
در مورد سرگیجه ها هیپوتانسیون پس از وعده غذایی، درمان قطعی وجود ندارد. با این حال، شما می‌توانید علائم را با دراز کشیدن تا سرگیجه بگذرد، کاهش دهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم
حملات کوتاه مدت سرگیجه معمولاً به طور خودبخود حل می‌شوند و نیازی به مراجعه به اورژانس ندارند. با این حال، در صورت همراه بودن هر یک از علائم زیر با سرگیجه بعد از خوردن غذا ، با اورژانس تماس بگیرید
– درد در قفسه سینه
– گفتار مبهم
– ضعف عضلانی
– غش کردن
– سردرد شدید
اگر پس از غذا خوردن همچنان سرگیجه دارید و علائمی که خطرناک نیستند، مراجعه به مرکز سرگیجه را فراموش نکنید.
علت سرگیجه چگونه تشخیص داده می شود
برای تشخیص علت سرگیجه بعد از خوردن غذا ، پزشک شما با بررسی علائم، سوابق پزشکی و سوابق خانوادگی شما (مانند سابقه دیابت) شروع به تشخیص می‌کند.
اگر سرگیجه تنها پس از غذا خوردن رخ داده باشد، پزشک شما ممکن است بخواهد قبل و بعد از وعده‌های غذایی فشارخون و قند خون شما را اندازه‌گیری کند تا ببیند آیا تغییراتی وجود دارد که ممکن است علت علائم شما را توضیح دهد. اگر شکی به حساسیت یا ناسازگاری غذایی وجود داشته باشد، تست‌های دیگری نیز ممکن است انجام شود.
در صورتیکه سرگیجه ناشی از تحریک گوش داخلی با عامل محرک باشد انجام تست سرگیجه توصیه می شود.
تست‌ها ممکن است عبارت باشند از:
۱. آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند به ارزیابی سطح قند خون، سطح هورمون‌ها و بررسی اختلالات متابولیکی یا کمبودهای تغذیه‌ای کمک کند.
۲. آزمایش حساسیت: اگر حساسیت غذایی مشکوک است، پزشک شما ممکن است آزمایش‌های حساسیت مانند آزمایش پوستی یا آزمایش خون را توصیه کند تا حساسیت خاصیت برخی از غذاها را شناسایی کند.
۳. آزمون تحمل گلوکز: این آزمون شامل نوشیدن یک محلول شیرین و سپس اندازه‌گیری سطح قند خون شما در بازه‌های زمانی خاصی است تا فرآیند پردازش گلوکز توسط بدنتان را ارزیابی کند.
۴. نظارت بر فشارخون: پزشک شما ممکن است توصیه کند فشارخون شما را در طول زمان مانیتور کنید تا تغییراتی را بررسی کند، به ویژه پس از غذا خوردن.
۵. رژیم غذایی حذفی: اگر ناسازگاری غذایی مشکوک است، پزشک شما ممکن است رژیم غذایی حذفی را پیشنهاد دهد که برخی از غذاها یا گروه‌های غذایی را از رژیم غذایی شما حذف کنید تا مشخص شود آیا آنها عامل فعال سرگیجه شما هستند یا خیر.
۶. تست های سرگیجه گوش: در برخی موارد، آزمایش‌تصویربرداری مانند MRI یا CT انجام می‌شود تا هر گونه نقص ساختاری در مغز یا گوش داخلی که ممکن است عامل سرگیجه باشد را بررسی کند. علاوه براین تست های تخصصی سرگیجه مانند VNG ، ECOG ، VIHIT ، VEMP نیز جزو اصلی ترین تست ها برای تشخیص علت سرگیجه هستند.
مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص صحیح و آزمایش‌های مناسب بر اساس علائم و سابقه پزشکی خاص شما انجام شود.
پیشگیری از سرگیجه بعد از غذا خوردن
برای کاهش یا پیشگیری از سرگیجه بعد از خوردن غذا ، چندین روش قابل امتحان وجود دارد:
1. قبل و در حین وعده‌های غذایی، کافی آب بنوشید.
2. مصرف کافئین، الکل و سدیم را محدود کنید یا به آنها اجتناب کنید.
3. وعده‌های غذایی را به صورت کوچک هر سه ساعت مصرف کنید.
4. وعده‌های غذایی باید شامل مقدار کافی پروتئین، چربی و کربوهیدرات با کیفیت بالا باشند.
5. اگر دیابت دارید، قند خون خود را بعد از وعده‌های غذایی به دقت نظارت کنید.
6. از کربوهیدرات‌های رافینه مانند نان سفید، برنج و نوشیدنی‌های شیرین اجتناب کنید.
7. فشارخون و قند خون را با رعایت راهنمایی پزشک خود به خوبی کنترل کنید.
8. با همکاری نزدیک با پزشک خود، داروهای فشارخون یا دیابت خود را تنظیم کنید.
نکته: قبل از اجرای هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا داروهای خود، همیشه با پزشک خود مشورت کنید و راهنمایی‌های وی را رعایت کنید.
خلاصه
سرگیجه بعد از خوردن غذا بیشتر مرتبط با عوامل گفته شده مانند فشارخون بالا یا پیش‌دیابت است. همچنین می‌تواند ناشی از حساسیت به غذا، جراحی معده یا کمبود آنزیم باشد. اگر شما به طور مکرر پس از وعده‌های غذایی سرگیجه دارید، مهم است این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. وی قادر خواهد بود آزمایش‌هایی را انجام دهد و علت اصلی را تشخیص دهد.
بدون دیدگاه