درمان سرگیجه
افرادی که تجربه سرگیجه دارند کم و بیش تجربه مراجعه به جاهای مختلف برای درمان سرگیجه را دارند و بارها درمان های غیر مناسب و غیر مفید با هزینه های بالا را امتحان کرده اند که آنها را ناامید کرده است. مثلا مراجعینی بوده اند که مبتلا به سرگیجه وضعیتی خوش خیم بوده اند که با مانوردرمانی به راحتی درمان می شوند ولی این افراد بارها به دلیل حملات سرگیجه با مراجعه به مراکز درمانی تنها تزریق سرم برایشان انجام شده است که نه تنها درمانی نیست بلکه استرس این افراد را به دلیل خوب نشدن افزایش داده است تا حدی که فرد گمان می کند به یک بیماری لاعلاج مبتلا شده است.
سرگیجه و گیجی از جمله شکایات رایج است که شیوع آنها در تمام عمر حدود 30٪ است. سرگیجه و گیجی دلایل مختلفی دارد ولی سرگیجه های چرخشی که در آن فرد احساس می کند خود و یا محیط اطراف در حال چرخش است معمولا علامت انواع بیماریهای گوش هستند که شامل سیستم های دهلیزی محیطی (سرگیجه اتولوژیک) و/ یا مرکزی (سرگیجه ناشی از مغز) می شود. در این حالت، ورودی نامتقارن به دستگاه دهلیزی مرکزی یا پردازش نامتقارن مرکزی ایجاد میشود. اگر این روند حاد باشد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ ایجاد میشود. اگر مزمن تر باشد، سرگیجه و/ یا عدم تعادل ممکن است بروز کند.
درمان سرگیجه روش های مختلفی دارد ولی اولین و مهمترین قدم در درمان سرگیجه تشخیص علت سرگیجه است.
سرگیجه اگر با منشا گوش باشد که اکثر سرگیجه ها نیز از این نوع می باشد درمان بسیار خوبی دارد و نتایج درمان رضایت بخش است.
سرگیجه با علت های غیر گوشی روش های درمانی متفاوتی دارد که در ادامه به اختصار به آن می پردازیم
درمان سرگیجه
بسته به علت ایجاد کننده سرگیجه نوع درمان متفاوت است . سرگیجه های ناشی از گوش که در اصطلاح تخصصی سرگیجه ناشی از بیماریهای سیستم دهلیزی خوانده می شود معمولا به روش های زیر درمان می شوند:
- درمان دارویی
- مانورهای وضعیت دهی کانال برای درمان BPPV (مانورهای خاص با توجه به محل بقایای اتوکونیا؛ مانورهای ایپلی و سیمون نمونه های متداول برای جابجایی مجدد بقایای واقع در کانال نیم دایره خلفی است)
- توانبخشی دهلیزی (به عنوان مثال تمریناتی برای تثبیت چشم و سر، تمرینات حس عمقی یا تمرینات عادت پذیری)
- اقدامات روان درمانی (به ویژه در سرگیجه روانشناختی مهم است)
- درمان های جراحی در ضایعات کمتر شایع مانند از گسیختگی مجرای نیمدایره، که در آن کمبود بخش استخوانی روی یک یا چند کانال نیم دایره وجود دارد و در برخی موارد تومورهای گوش (به عنوان مثال شوانومای دهلیزی)، برخی از داروها (یعنی جنتامایسین و دگزامتازون) ممکن است از طریق پرده گوش به عنوان یک روش ساده و تحت بی حسی موضعی تزریق شوند.
درمان دارویی سرگیجه
پیش نیازهای درمان دارویی
قبل از تجویز دارو برای سرگیجه می بایست تشخیص علت دقیق سرگیجه با ارزیابی های تخصصی صورت گیرد . این ارزیابی ها شامل تست های شنوایی و تعادل می باشد که از آنها می توان به تست های مانند VNG، ECOG، مانور تشخیصی و VIHIT اشاره کرد.پیش نیازهای موفقیت دارویی در درمان سرگیجه و گیجی شامل: تشخیص صحیح، داروی صحیح، دوز مناسب و مدت زمان کافی.
تشخیص صحیح به عنوان اولین قدم برای درمان موفقیت آمیز دارای اهمیت ویژه است زیرا سرگیجه و گیجی بیماری نیستند (اینها علائم هستند: همانطور که سردرد، حالت تهوع یا تب به شرایط خاص پاتولوژیک مربوط می‌شوند، سرگیجه و گیجی نیز چنین هستند). ثبت سابقه بالینی بیمار باید به دنبال روشن شدن این موارد باشد:
- آیا سرگیجه یا گیجی وجود دارد؟ با سرگیجه بیمار احساس حرکت کاذب یا خطا خواهد داشت.
- آیا علائم بیمار خود به خودی است یا تحریک میشود (به عنوان مثال با حرکت سر یا تغییر وضعیت)؟
- چه مدت بیمار علائمی داشته است و چند وقت یکبار بروز میکند؟ علائم از چه زمانی شروع شد؟
- آیا علائم همراهی وجود دارد یعنی علائم گوش یا علائم عصبی؟
معاینه بالینی نیز برای تشخیص اجباری است و باید در هر بیمار انجام شود. ارزیابی حرکت چشم که به وسیله تست های VNG و ECOG در مرکز تعادل انجام می شود یکی از ابزارهای مهم در این زمینه است زیرا حرکات خاص چشم توسط شرایط خاص دهلیزی برانگیخته می‌شوند.
نوع درمان با تشخیص بیمار تعیین میشود. استفاده از دارو برای درمان اختلالات دهلیزی ممکن است جهت درمان علت، کنترل علائم، تسریع در جبران مرکزی یا کاهش عارضه روانشناختی باشد که اغلب با یکدیگر همزمان هستند استفاده می شود.
شش گروه عمده دارو وجود دارد که میتواند برای درمان سرگیجه و گیجی استفاده شود: داروهای ضد التهاب، ضد منیر، ضد میگرن. داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج.
مانور درمانی سرگیجه
مانورهای وضعیت دهی مجدد کانال
روش مانور درمانی میتواند به تسکین سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم (BPPV) کمک کند. این اختلال، وضعیتی است که در آن شما حملات مختصر، اما شدید سرگیجه و عدم تعادل دارید که هنگام حرکت دادن سرتان رخ می‌دهد. سرگیجه معمولاً ناشی از مشکلی در قسمت گوش داخلی است که مسئول تعادل است. BPPV زمانی اتفاق می‌افتد که ذرات ریز داخل کانال (اتوکنیا) در یک قسمت از گوش داخلی شما جدا شده و به داخل کانال های نیم دایره گوش داخلی می‌افتد.
این روش درمانی میتواند این ذرات را به بخشی از گوش شما منتقل کند که باعث سرگیجه نشود. این روش شامل چندین مانور ساده سر است. این کار در مطب پزشک انجام میشود. این روش معمولاً موثر است و سرگیجه را در حدود 80٪ بیماران پس از یك یا دو بار انجام این مانور، تسكین می‌دهد. اما ممکن است این مشکل تکرار شود.
چرا اینکار انجام میشود؟
روش وضعیت دهی کانال برای تسکین علائم BPPV انجام میشود. این روش ذرات ایجاد کننده علائم را از کانال های نیم دایره گوش داخلی شما که پر از مایع است، به منطقه ای منتقل میکند که مشکلی ایجاد نکنند. آنها به یک منطقه باز و کوچک کیسه مانند منتقل می‌شوند که یکی دیگر از ساختارهای گوش شما را در خود جای داده است. پس از آن، این ذرات باعث سرگیجه نخواهند شد و به احتمال زیاد توسط مایعات بدن در گوش شما حل می‌شوند یا دوباره جذب می‌شوند.
خطرات
روش وضعیت دهی کانال دارای خطرات خاصی است از جمله:
- در بیماران مبتلا به آسیب گردن یا کمر باید با احتیاط انجام شود و شاید نتوان آن را اجرا نمود
- حرکت ذرات به مکانی ناخواسته که میتواند باعث تداوم سرگیجه شود
- عوارض جانبی از جمله احساس تهوع، سرگیجه و سبکی سر
قبل از شروع عمل حتماً در مورد بیماری های پزشکی مانند گردن یا کمر یا آرتریت روماتوئید پیشرفته به پزشک خود بگویید. ممکن است لازم باشد انجام این عمل را به تأخیر بیندازید.
چگونه برای اینکار آماده شویم؟
هیچ آماده سازی خاصی برای این روش درمانی وجود ندارد. لباسی بپوشید که به شما امکان حرکت آزادانه در هر یک از مانورها را بدهد.
آنچه شما می توانید انتظار داشته باشید
در طول روش:
روش وضعیت دهی کانال شامل نگه داشتن چهار حالت است و هر کدام را برای حدود 30 ثانیه نگه میداریم یا اگر علائمی داشته باشید تا زمان رفع آن ها باید به آن حالت باقی بمانید. به طور کلی 30 ثانیه بعد از اینکه علائم شما متوقف شد، در هر وضعیت خواهید ماند. درمانگر در حین انجام این فرآیند، چشم های شما را از نظر حرکات غیرطبیعی رصد خواهد کرد. این روش ممکن است طی یک جلسه درمان سه یا چند بار تکرار شود.
روش وضعیت دهی کانال شامل این مراحل است:
- ابتدا از حالت نشسته به درازکش قرار میگیرید به نحوی که سر به سمت آسیب دیده و حدود 45 درجه چرخیده باشد. درمانگر به شما کمک میکند تا سرتان را با زاویه اندکی از لبه میز آویزان کنید.
- در حالی که سرتان هنوز از لبه میز آویزان است، از شما خواسته میشود که سر خود را به آرامی از سمت آسیب دیده حدود 90 درجه به سمت مقابل بچرخانید.
- سپس به پهلو بپیچید. هنگامی که به زمین نگاه میکنید، سر شما باید کمی زاویه داشته باشد.
- سرانجام، شما با احتیاط به حالت نشسته برگشته و سر خود را به سمت پایین نگه میدارید و به حالت مرکزی برمی گردید. پس از اتمام آن احتمالاً باید حدود 20 دقیقه بی حرکت بنشینید.
بعد از انجام مانور:
پس از انجام مراحل، دستورالعمل های درمانگر خود را دنبال کنید. او به شما یاد می‌دهد که چگونه این روش را خودتان یاد بگیرید تا در صورت لزوم این کار را در خانه انجام دهید. قبل از برطرف شدن علائم ممکن است لازم باشد این تمرینات را برای چندین روز انجام دهید.
نتایج
تقریباً 80٪ افرادی که تحت این عمل قرار می‌گیرند، تسکین می‌یابند. اما در صورت بازگشت علائم، درمانگر میتواند روش را تکرار کند. برای تسکین علائم ممکن است لازم باشد که این روش چندین بار تکرار شود. در صورت عدم بهبود علائم با درمانگر خود صحبت کنید.
تمرینات خانگی
آیا تمرینات بازآموزی تعادل میتواند به من کمک کند؟
“بازآموزی تعادل” درمانی است که میتواند بهبودی هر تغییری در عملکرد سیستم تعادل (از جمله تغییرات ناشی از سرگیجه مزمن) را تسریع کند. اما اگر سرگیجه مزمن دارید، باید تفاوت بین حملات سرگیجه (که تمرینات نمی‌تواند به شما کمک کند) و سرگیجه طولانی مدت و عدم تعادل (که تمرینات می توانند به شما کمک کنند) را درک کنید.
حمله سرگیجه
این یک احساس شدید چرخش است که به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، چندین ساعت طول می‌کشد و معمولاً باعث میشود حس بیمار بودن داشته باشید و نتوانید از جای خود بلند شوید، راه بروید یا رانندگی کنید. در سرگیجه مزمن، حملات سرگیجه به دلیل تغییر در گوش داخلی ایجاد میشود. این تمرینات نمی‌توانند از این حملات جلوگیری کنند (اما باعث این حملات نیز نمی‌شوند). اگر در حال حاضر به طور مداوم (هر شش هفته یا بیشتر) این نوع حملات را دارید، در حال حاضر این تمرینات نمی‌توانند به شما کمک کنند زیرا بهبودی حتی با انجام تمرینات حداقل شش هفته طول می‌کشد.
سرگیجه طولانی مدت و عدم تعادل
تغییراتی در گوش داخلی که باعث حمله سرگیجه می‌شوند منجر به تغییر در سیگنال های فرستاده شده توسط ارگان تعادل معیوب به مغز میشود. با گذشت زمان، مغز شما با این سیگنال‌های جدید سازگار میشود بنابراین سرگیجه کمتری پیدا میکنید. تمرینات بازآموزی تعادل میتواند این روند بهبودی را تسریع کند.
حملات سرگیجه معمولاً زیاد اتفاق نمی افتد (معمولاً ماهها یا حتی سالها بین حملات فاصله دارد) اگرچه گاهی اوقات دوره هایی وجود دارد که حملات به طور مکرر اتفاق می افتد. اما ممکن است دریابید که در بین حملات سرگیجه علائم طولانی مدت مانند گیجی، حالت تهوع، عدم ثبات، خستگی یا احساس “خماری” را دارید. این علائم غالباً هنگام فعالیت بدنی، خستگی، استرس یا مسافرت بدتر می‌شوند. این تمرینات به شما کمک میکند تا این علائم را در طی دوره بین حملات سرگیجه پاک کنید.
مطمئناً پس از رفع علائم طولانی مدت، ممکن است حمله سرگیجه دیگری داشته باشید. در این حالت، باید با استفاده از تمرینات تسریع در بهبودی، کار را از ابتدا شروع کنید. اما افراد مبتلا به سرگیجه مزمن که این تمرینات را امتحان کرده اند می‌گویند که اطمینان دارند که با استفاده از این تمرینات برای رفع علائم، می‌توانند حمله بعدی سرگیجه را با سرعت بیشتری پشت سر بگذارند.
سوالات متداول در مورد سرگیجه
چرا احساس سرگیجه، گیجی یا عدم ثبات می‌کنم؟
سیستم تعادل به سه حس مختلف متکی است. با استفاده از چشمان خود می توانید ببینید کجا هستید و به کجا می روید. با استفاده از حسگرهای موجود در بدن می توانید مکان و حرکت خود را احساس کنید. و اندام تعادل در گوش داخلی شما (که بعضی اوقات پزشکان از آن به عنوان اندام دهلیزی یا لابیرنت یاد می کنند) هر زمان که سر شما حرکت میکند، این حرکت را حس میکند.
مغز شما مانند یک کامپیوتر عمل میکند، با ترکیب سیگنال‌های این سه حس، تصویری پایداری از جهان به شما می دهد و حرکات سر، بدن و چشم را کنترل میکند. اگر هر بخشی از این سیستم تعادل اطلاعات غیرمعمول یا معیوب را ارائه دهد، ممکن است احساس سرگیجه، عدم تعادل یا بی ثباتی کنید.
چه عواملی باعث سرگیجه و عدم تعادل میشود؟
سیستم تعادل میتواند تحت تأثیر مشکلات مختلف پزشکی قرار گیرد بنابراین مهم است که به پزشک خود مراجعه کرده و بررسی کنید که کدام قسمت از سیستم تعادل به طور عادی کار نمی‌کند. اگر به نظر برسد که علائم شما توسط اندام تعادل شما ایجاد میشود، ممکن است پزشک به شما بگوید که سرگیجه یا عدم تعادل دهلیزی دارید. این حالت میتواند در اثر یک عفونت ویروسی خفیف یا عفونت گوش ایجاد شود یا گاهی اوقات فقط در اندام تعادل بروز کند. گاهی اوقات پزشک نمی‌تواند دلیل سرگیجه را کشف کند، اما بازآموزی تعادل میتواند به سرعت بهبودی کمک کند حتی وقتی علت سرگیجه مشخص نیست.
اگر سیستم تعادل شما به طور عادی کار نمی‌کند ممکن است هر زمان که حرکات سریع یا غیرمعمول انجام می‌دهید، مانند سر بلند کردن یا نگاه کردن به پشت سرتان، احساس گیجی داشته باشید. همچنین ممکن است هنگام جابجایی دچار سرگیجه شوید (به عنوان مثال در اتومبیل یا بالابر)، یا در موقعیتی هستید که چراغ های متحرک، اشیا یا افراد زیادی (مثلاً در ترافیک شلوغ) وجود دارند.
آیا سرگیجه غیرطبیعی است یا مضر؟
اگر سیستم تعادل شما به طور عادی کار نمی‌کند، بسیار نادر است که این امر به دلیل یک بیماری خطرناک پزشکی باشد. گرچه سرگیجه معمولاً نشانه یک بیماری خطرناک نیست اما بسیار ناخوشایند و ترسناک است و میتواند علائم دیگر مانند حالت تهوع، خستگی و مشکل در تمرکز ایجاد کند. غالباً افرادی که سرگیجه دارند از فعالیت بدنی و حرکات سریع خودداری می‌کنند و این امر میتواند منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند سفتی گردن و سردرد و مشکلات جسمی مرتبط شود. به دلیل سرگیجه، گاهی اوقات افراد حتی از انجام فعالیت‌های حیاتی مانند کار، مسافرت یا بیرون رفتن به تنهایی اجتناب می‌کنند. شما باید با افزایش سن تعادل خوبی داشته باشید تا خطر سقوط و صدمه زدن به خود را کاهش دهید. بنابراین گرچه سرگیجه معمولاً به دلیل بیماری جدی نیست، اما بازهم تسریع در بهبودی از آن مهم است.
برای تسریع در درمان سرگیجه چه کاری می توانم انجام دهم؟
خبر بد این است که هیچ دارویی وجود ندارد که با استفاده از آن، سیستم تعادل به طور عادی کار کند. ممکن است پزشک بتواند برای کاهش سرگیجه و حالت تهوع قرص‌هایی به شما بدهد اما این داروها مشکلی را دوا نمی‌کنند. اگر فعالیت‌های عادی خود را ادامه دهید گاهی سرگیجه در طی یک یا دو ماه برطرف میشود (به بخش بعدی مراجعه کنید). اگر این اتفاق نیفتاده باشد، خبر خوب این است که می‌توانید با استفاده از تمرینات این مطلب، سرعت این روند بهبود طبیعی را تسریع کنید.
چگونه تمرینات بازآموزی تعادل سرعت درمان سرگیجه را افزایش می‌دهند؟
بهبودی از سرگیجه دقیقاً مثل سفر دریایی است. در ابتدا، حضور در دریا افراد را ناپایدار و بیمار میکند اما اگر در دریا بمانید به تدریج مغز یاد می‌گیرد که با سیگنال‌های تعادل جدید چشم، بدن و اندام های تعادل کنار بیاید و بیماری از بین می رود. به همین ترتیب، مغز میتواند به تدریج بر روی گیجی و عدم تعادل غلبه کند و این به دلیل تغییر در نحوه عملکرد سیستم تعادل در پی آسیب یا بیماری است. اما سیستم شما فقط میتواند یاد بگیرد که با سیگنال‌های تعادل جدید کنار بیاید، اگر فعالیت هایی را که باعث سرگیجه می‌شوند تمرین کنید. تمرینات بازآموزی تعادل، کلیه تعادل مورد نیاز به سیستم تعادل شما را می دهد تا در زمان و مکان های مختلف دارای مشکل نشده و خطری برایتان پیش نیاید.
چگونه می‌توانم تشخیص دهم که این تمرینات به درمان سرگیجه من کمک میکند؟
در مطالعات علمی ، 75٪ -80٪ (4 نفر از هر 5 نفر) که این تمرینات را آموخته بودند، در طی چند ماه بهبود قابل توجهیرا نشان داده اند. یک گروه مقایسه ای از افرادی که این تمرینات به آنها آموزش داده نشده است، هیچگونه بهبودی در سرگیجه آنها مشاهده نشده است.
برای اینکه بفهمید این تمرینات برای شما مناسب هستند یا خیر، به سادگی برخی تمرینات ادامه متن را امتحان کنید. اگر حتی انجام آنها با سرعت بالا برایتان سرگیجه ایجاد نکند، در این صورت کمکی به شما نخواهند کرد. اگر آنها شما را گیج می کنند، این نشانه آن است که سیستم تعادل شما به این فعالیت ها و تمرین نیاز دارد. تا زمانی که سیستم شما یاد نگیرد با این حرکات کنار بیاید، هر زمان که مجبور شوید این حرکات را به عنوان بخشی از فعالیت های عادی روزمره خود انجام دهید، احساس گیجی خواهید داشت.
آیا این تمرینات میتواند به من آسیب برساند؟
این تمرینات بر اساس حرکات طبیعی سر است که باید بتوانید در طول زندگی روزمره انجام دهید و بنابراین کاملاً ایمن خواهند بود مگر اینکه به شما گفته شود باید از این حرکات سر خودداری کنید. اگر هنگام شروع تمرینات کمی سرگیجه بیشتری پیدا کنید، این فقط به معنای کارکردن آن‌هاست. آنها نمی‌توانند به سیستم تعادل آسیب برسانند اما ممکن است در ابتدا بخواهید آنها را با سرعت کمتری تمرین کنید. اگر گردن شما سفت است، برای شروع باید حرکات را به آرامی انجام دهید اما تمرینات باید به تدریج به کاهش سفتی گردن کمک کنند. اگر به نظر می‌رسد این تمرینات علائم ذکر شده در زیر را به همراه داشته باشد (که بعید به نظر می‌رسد) یا اگر این علائم را قبلاً داشته اید، نباید این تمرینات را ادامه دهید تا زمانی که پزشک تشخیص دهد انجام آنها برای شما ایمن است.
اگر به نظر برسد انجام این تمرینات باعث ایجاد هر یک از این علائم میشود، از انجام تمرینات خودداری کنید: درد تیز، شدید یا طولانی مدت در گردن، سر یا گوش شما. احساس پری در گوش؛ ناشنوایی یا سر و صدا در گوش؛ غش کردن با از دست دادن هوشیاری یا سیاه شدن دید؛ دید دوتایی؛ بی حسی، ضعف یا گزگز در بازوها و پاها.
انجام تمرینات
چگونه یک برنامه تمرینی مناسب را برای درمان سرگیجه خودم طراحی کنیم؟
سبک زندگی هر فرد متفاوت است و حرکات مختلف باعث ایجاد سرگیجه در افراد مختلف میشود. این مطلب، نحوه طراحی یک برنامه تمرینی متناسب با شما را نشان می دهد.
- اولین قدم حیاتی، یافتن زمان مناسب برای انجام تمرینات است. این تمرینات کمتر از 10 دقیقه طول می‌کشد و بسیار مهم است که هر روز آنها را تمرین کنید (حتی بهتر است که دو بار در روز باشد). در مورد زمان این دو بار تمرین، تصمیم گیری کنید و آنها را بنویسید.
- در مرحله بعد مکانی را برای انجام آنها انتخاب کنید (جایی که بتوانید نشسته و یا با خیال راحت قدم بزنید بدون اینکه وسایل را لگد کرده یا به اجسام سخت برخود کنید (مثلاً کنار تخت خود یا مبل).
- اکنون باید با استفاده از آزمون زمان بندی و امتیازدهی به ورزش، انتخاب کنید که کدام تمرینات را در این هفته انجام دهید. برای این کار ممکن است مفید باشد که از یکی از اقوام یا دوستان خود بخواهید تا در انجام سریع تمرینات به مشا کمک کرده و تشویق تان کند.
آزمون امتیازدهی به تمرینات
- ابتدا تمرین تکان دادن سر را در حالت نشسته انجام دهید.
- بعد از اتمام کار، 10 ثانیه صبر کنید و سپس به میزان سرگیجه ای که حس میکنید نمره بدهید به این صورت که: 0 = بدون سرگیجه، 1 = سرگیجه خیلی کم، 2 = سرگیجه ملایم، 3 = سرگیجه شدید. این نمره را برای قسمت تکان سر در هفته اول وارد کنید.
- جلو هر نمره یک علامت S قرار دهید تا نشان دهد شما تمرین را به صورت نشسته انجام داده اید.
- همین کار را برای هر یک از 6 تمرین اساسی زیر انجام دهید.
برای تعیین اینکه کدام تمرینات را برای هفته آینده انجام دهید، از نمرات موجود در برگه تمرینات خود استفاده کنید:
- اگر 0 را با تمرین نوشته اید، دیگر نیازی به انجام آن نیست (زیرا هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند).
- اگر 1 یا 2 برای آن تمرین نوشته اید، باید آن را روزانه تمرین کنید.
- اگر 3 را برای این تمرین نوشته اید، باید ابتدا هر روز آن را با سرعت کمتری تمرین کنید.
- در هفته 3، فرد باید تمرینات سر را به صورت ایستاده و تمرینات تکان را به صورت نشسته تمرین کند.
تمرینات اساسی
این تمرینات در صورت بروز سرگیجه، به نفس کشیدن آرام کمک میکند (بیش از یک تنفس در هر چهار تا شش ثانیه نباید باشد). برای شل شدن قبل از شروع، شانه های خود را به آرامی جمع کرده و چند بار به صورت حلقه ای بچرخانید.
- تمرین تکان سر به طرفین: در 10 ثانیه 10 بار سر خود را از راست به چپ برگردانید و دوباره به عقب برگردید. سر خود را تا جایی که به راحتی انجام میشود بچرخانید و در جهتی که سرتان حرکت میکند، نگاه کنید. 10 ثانیه صبر کنید پس 10 چرخش کامل، سپس 10 بار دیگر انجام دهید.
- تمرین تکان سر به بالا و پایین: در 10 ثانیه 10 بار سر خود را بالا و پایین کنید و دوباره برگردید. سر خود را تا جایی که هنگام انجام این کار به راحتی پیش میروید، بچرخانید و به جهتی که سرتان حرکت میکند، نگاه کنید. 10 ثانیه صبر کنید پس 10 چرخش کامل، سپس 10 بار دیگر انجام دهید.
- تمرین تکان سر به طرفین با چشم بسته: همان تمرین تکان را با چشمان بسته انجام دهید. 10 ثانیه صبر کنید پس از 10 چرخش، سپس 10 بار دیگر انجام دهید.
- تمرین تکان سر به بالا و پایین با چشم بسته: تمرین تکان دادن سر را با چشمان بسته انجام دهید. 10 ثانیه صبر کنید پس از 10 چرخش کامل، سپس 10 بار دیگر انجام دهید.
- تمرین تکان سر به طرفین/ خیره شدن: انگشت خود را به سمت روبروی تان نگه دارید و در حالی که به انگشت خود خیره شده اید، تمرین تکان سر را انجام دهید. اجازه ندهید چشمتان از انگشت حرکت کند. 10 ثانیه صبر کنید پس از 10 چرخش کامل، سپس 10 بار دیگر انجام دهید.
- تمرین تکان سر به بالا و پایین/ خیره شدن: انگشت خود را به سمت روبرو بگیرید و در حالی که به انگشت خود خیره شده اید، تمرین تکان سر را انجام دهید. اجازه ندهید چشمتان از انگشت حرکت کند. 10 ثانیه صبر کنید پس از 10 چرخش کامل، سپس 10 بار دیگر انجام دهید.
علاوه بر این تمرینات اساسی، شما باید برخی از تمرینات خاص و فعالیت های عمومی را انتخاب کنید.
برنامه ورزشی را متناسب با مرحله بهبودی خود تغییر دهید.
هنگامی که برای اولین بار شروع به انجام تمرینات میکنید، کمی گیج می‌شوید. اگر سرگیجه شروع به تداخل در فعالیت‌های روزمره شما میکند، در ابتدا تمرینات را کمی آهسته تر انجام دهید اما آنها را کنار نگذارید (فقط با تمرین منظم است که سیستم تعادل شما میتواند بهبود یابد).
بیشتر مردم در ابتدا روزهای خوب و بدی دارند. کاملاً طبیعی است که متوجه شوید سرگیجه برای زمانی که خسته اید یا استرس دارید یا سرماخوردگی یا آنفولانزا دارید، بدتر میشود. اما بعد از چند هفته تمرین منظم روزانه متوجه خواهید شد که این تمرینات باعث می‌شوند سرگیجه کمتری ایجاد کنید. سپس باید به تدریج تمرینات را با سرعت بیشتری انجام دهید تا زمانی که بتوانید آنها را با سرعت کامل اجرا کنید.
پس از مدتی برخی از تمرینات دیگر سرگیجه شما را ایجاد نمی‌کنند و دیگر نیازی به تمرین آنها نخواهید داشت. شما باید بررسی کنید که کدام تمرینات را باید در ابتدای هر هفته انجام دهید. اگر برای هر یک از تمرینات نمره 0 بدست آورید (یا اگر چندین هفته فقط 1 امتیاز کسب کنید) ، باید این تمرین را به شرح زیر دشوار کنید.
- دشوارتر کردن تمرینات (با بهبودی):
- اگر می توانید در حین نشستن یک تمرین را با سرعت کامل و تقریباً بدون سرگیجه انجام دهید، سعی کنید آن را به صورت ایستاده تمرین کنید.
- اگر می توانید در حالت ایستاده یک تمرین را با سرعت کامل و تقریباً بدون سرگیجه انجام دهید، آن را امتحان کنید در حالی که چند قدم به عقب و جلو راه می روید (احتمالاً پیچیده ترین کار را خواهید دید!).
- هنگامی که می توانید تمرینات را حین حرکت به عقب و جلو با سرعت کامل انجام دهید، سیستم تعادل شما تمام تمرینات لازم را انجام داده است (می توانید این تمرین را تمام کنید و دیگر نیازی به انجام آن نیست).
- فعالیت‌های کلی را به برنامه تمرینی خود اضافه کنید
فعالیت بدنی به عنوان بخشی از زندگی روزمره شما نیز به بازیابی سیستم تعادل کمک میکند. تمرین هر فعالیتی که ممکن است به دلیل سرگیجه رها کرده باشید بسیار مهم است. نکات مربوط به انتخاب فعالیت بدنی را در زیر بخوانید و سپس فعالیتی را که هر هفته تمرین می کنید در صفحه تمرین یادداشت کنید.
- بازی‌های با توپ
گرفتن یک توپ با حرکات سریع چشم، سر و بدن تمرینات بسیار خوبی در سیستم تعادل شما ایجاد میکند. یک توپ نرم بردارید و تمرین کنید. آن را بالای سر خود بیندازید و سپس آن را بگیرید. مانند تمرینات اساسی، می توانید این کار را هنگام نشستن، سپس ایستادن و در آخر هنگام راه رفتن انجام دهید.
- پیاده روی
اگر تعادل ضعیفی دارید، پنج تا ده دقیقه راه رفتن در روز به سادگی به بهبود آن کمک میکند. اگر در راه رفتن روی یک سطح صاف مشکلی ندارید، ممکن است هنوز لازم باشد که روی زمین ناهموار، یا از دامنه ها یا پله ها بالا و پایین بروید.
اگر قدم زدن در اطراف یک مرکز شلوغ شهر باعث سرگیجه شما میشود، پس به صورت تدریجی تمرین کنید. می توانید هفته اول با پایین رفتن به انتهای خیابان و بازگشت خود شروع کنید. هفته بعد، به نزدیکترین جاده پرتردد پیاده بروید و ترافیک متحرک را تماشا کنید تا اینکه سرگیجه ایجاد کند. هفته بعد در امتداد جاده شلوغ تا نزدیکترین مغازه و برگشت قدم بزنید (تا اینکه سرانجام آماده تمرین در یک مکان پرجمعیت و ترافیک شوید).
- ورزش، رقص و تمرین
اگر سرگیجه تقریباً بهتر شود، ورزش، رقص یا تمرینات (به عنوان مثال یوگا یا تناسب اندام) میتواند به شما کمک کند تا تعادل سیستم به حالت عادی برگردد.
- مسافرت رفتن
ممکن است متوجه شده باشید که هنگام مسافرت با اتومبیل، اتوبوس، قطار یا قایق، یا در بالابر یا پله برقی دچار سرگیجه می شوید. تنها راه کنار آمدن از این سرگیجه تمرین است! با تمرین هرچه بیشتر سفرهای کوتاه شروع کنید به عنوان مثال مسافرت یک یا دو ایستگاه در اتوبوس، یا یک سفر کوتاه اتومبیل. به تدریج سفرهای طولانی‌تر را تمرین کنید زیرا سرگیجه شما کمتر میشود.
تمرینات ویژه ای را به برنامه ورزشی خود اضافه کنید
از آنجا که حرکات مختلف، افراد مختلف را دچار سرگیجه میکند ممکن است برخی فعالیت ها وجود داشته باشد که از قبل می دانید باعث سرگیجه شما میشود. اگر چنین است آنها را به عنوان تمرینات ویژه در صفحه تمرین یادداشت کنید و روزانه تمرین کنید.
تمرینات ویژه ای که در زیر ذکر شده است میتواند به مشکل خاصی که در لیست ذکر شده کمک کند.
- عدم ثبات، تعادل نامناسب
اگر در راه رفتن در یک خط مستقیم مشکل دارید یا تمایل به از دست دادن تعادل و سقوط دارید، به تمرین اضافی با تعادل نیاز دارید. هنگامی که می توانید تمرینات اساسی را هنگام راه رفتن انجام دهید، انجام آنها هنگام ایستادن روی یک پا مفید خواهد بود (کنار مبل یا تخت بایستید، بنابراین اگر شروع به سقوط کردید چیزی نرم دارید که به آن تکیه دهید!) همچنین می توانید ایستادن آنها را با حالت چسباندن پنجه یک پا به پاشنه دیگری تمرین کنید (این تمرین بسیار دشوار است).
- اگر چرخیدن در رختخواب باعث گیجی میشود
این یک مشکل بسیار رایج است که از شناور شدن ذرات کمی در قسمت اشتباه ارگان تعادل ناشی میشود. برای اینکه دوباره ذرات را شناور کنید، پاها را به سمت پایین آویزان کنید و روی لبه تخت بنشینید. به پهلویی که باعث سرگیجه میشود به سریع ترین حالت دراز بکشید. 30 ثانیه صبر کنید سپس سریع بنشینید و 30 ثانیه در این حالت قرار بگیرید. حالا این کار را در سمت دیگر تکرار کنید. اگر این ورزش را هر روز 10 بار انجام دهید، ابتدا بسیار گیج خواهید شد اما سرگیجه باید طی چند هفته برطرف شود.
- تلاش برای رسیدن به یک وسیله
اگر متوجه شدید که نگاه کردن به بالا یا پایین یا پشت سر شما را گیج میکند، روی صندلی بنشینید و به تماشا و لمس مکان های روی زمین، بالای خود و پشت سر خود بپردازید. (اگر این تمرینات در شما احساس ضعف ایجاد میکند یا انگار می خواهید از هوش بروید این تمرین را انجام ندهید).
- سرگیجه ناشی از سطوح راه راه یا اجسام متحرک، چراغ و غیره
ممکن است متوجه شوید که از نظر بینایی گیج شده اید (به عنوان مثال هنگام تماشای چیزهای راه راه یا پیمایش در صفحه های رایانه، تماشای فیلم، یا تماشای ترافیک یا چراغ های در حال حرکت). اگر چنین است پس یک ورق کاغذ راه راه روشن را به دیواره نزدیک خود بچسبانید و تمرینات لرزش، اشاره، لرزش/ خیره شدن و سر تکان دادن/ خیره شدن را رو به روی این ورق کاغذ (نشسته و سپس ایستاده) انجام دهید. هر زمان که ممکن است، باید وضعیت واقعی زندگی را که باعث سرگیجه شما میشود نیز تمرین کنید (به عنوان مثال عمداً به حرکت ترافیک یا پیمایش در صفحه کامپیوتر خیره شوید)
درمان جراحی سرگیجه
درمان های جراحی
چه زمانی جراحی لازم است؟
هنگامی که درمان پزشکی در کنترل سرگیجه و سایر علائم ناشی از اختلال عملکرد سیستم دهلیزی موثر نباشد ممکن است گزینه جراحی برای درمان سرگیجه در نظر گرفته شود. نوع جراحی، به تشخیص و شرایط جسمی هر فرد بستگی دارد.
اقدامات جراحی برای اختلالات دهلیزی محیطی به دو صورت اصلاحی یا تخریبی است. هدف از جراحی اصلاحی، ترمیم یا تثبیت عملکرد گوش داخلی است. هدف از جراحی تخریبی نیز جلوگیری از تولید اطلاعات حسی یا جلوگیری از انتقال آن از گوش داخلی به مغز است.
- لابیرنتکتومی
لابیرنکتومی یک روش تخریبی است که برای بیماری منیر استفاده میشود. اندام های انتهایی تعادل برداشته می‌شوند تا مغز دیگر سیگنال هایی از گوش داخلی که مسئول حس تشخیص گرانش و تغییر حرکت هستند را دریافت نکند. اندام شنوایی (حلزون گوش) نیز با این روش قربانی میشود.
- قطع عصب دهلیزی
قطع عصب دهلیزی، یک روش تخریبی است که برای بیماری منیر استفاده میشود. شاخه دهلیزی عصب دهلیزی-حلزونی در یک گوش قطع میشود تا جریان اطلاعات تعادلی از آن گوش به مغز متوقف شود. سپس مغز میتواند با استفاده از فقط گوش مقابل برای حفظ تعادل، این حالت را جبران کند.
- لابیرنتکتومی شیمیایی
لابیرنتکتومی شیمیایی به عنوان درمان ترانستیمپانیک یا اینتراتیمپانیک یا تزریق جنتامایسین نیز شناخته میشود. این یک روش تخریبی است که برای بیماری منیر استفاده میشود. آنتی بیوتیکی به نام جنتامایسین به گوش میانی وارد شده و از طریق پنجره گرد جذب میشود. این دارو سلولهای موی دهلیزی را از بین می برد به طوری که آنها نمی توانند دیگر سیگنال هایی به مغز ارسال کنند.
- رفع فشار کیسه اندولنفاتیک
رفع فشار از کیسه اندولنفاتیک یک روش تثبیت کننده است که گاهی اوقات برای بیماری منیر یا هیدروپس‌های اندولنفاتیک ثانویه، برای تخلیه فشار اندولنفاتیک در حلزون و سیستم دهلیزی استفاده میشود. تکنیک‌های متنوعی وجود دارد. یک روش شامل از بین بردن کیسه با از بین بردن استخوان ماستوئید اطراف آن است. روشهای دیگر شامل قرار دادن شنت (لوله یا نوار) در کیسه اندولنفاتیک است تا از نظر تئوری، مایعات اضافی بتوانند به داخل حفره ماستوئید یا محل دیگر تخلیه شوند. اثربخشی تکنیک‌های رفع فشار در کنترل سرگیجه همچنان مورد تردید است.
- پیوند برای پنجره بیضی یا گرد
استفاده از پیوند برای پنجره بیضی یا گرد، یك روش تثبیت كننده است كه بعضی اوقات برای ترمیم فیستول‌های پری لنف استفاده میشود. حفره‌های موجود در پنجره‌های بیضی و یا گرد با بافتی پوشانده شده که از گوش خارجی یا از پشت گوش گرفته میشود تا مایع پری لنف از طریق فیستول نشت نکند.
- لوله های یکسان سازی فشار هوا (PE)
همسان سازی پنوماتیک (PE) یک روش تثبیت کننده است که گاهی اوقات برای درمان فیستول‌های پری لنف استفاده میشود. لوله ای از طریق غشای تمپان (پرده گوش) وارد شده که یک انتهای آن در مجرای گوش و سر دیگر آن در گوش میانی قرار می‌گیرد تا فشار هوا در دو طرف پرده گوش برابر شود.
- مسدود کردن کانال
مسدود کردن کانال، یک روش تثبیت کننده است که گاهی اوقات برای درمان سرگیجه ناشی از BPPV یا گسیختگی مجرای نیمدایره استفاده میشود. مجرای نیمدایره ای که مشکل دارد، با استفاده از تراشه های کوچک استخوان و چسب فیبرینوژن انسانی، مسدود میشود تا حرکت اندولنف و ذرات خارجی درون کانال را متوقف کند در نتیجه دیگر سیگنال‌های کاذب به مغز ارسال نشود.
- رفع فشار عروق ریز
رفع فشار عروق ریز برای رفع فشار غیرطبیعی حلقه عروقی (رگ خونی) بر روی عصب دهلیزی-حلزونی گوش انجام میشود.
- استاپدکتومی
استاپدکتومی یک عمل تثبیت کننده است که گاهی برای بیماری اتواسکلروزیس استفاده میشود. این کار با جایگزینی پروتز در استخوانچه رکابی گوش میانی انجام میشود.
- برداشتن تومور نوروم آکوستیک (شوانومای دهلیزی)
این روش شامل برداشتن یک تومور غیرسرطانی است که از بافت شاخه دهلیزی عصب دهلیزی-حلزونی رشد میکند.
- برداشتن کلستاتوما
این روش شامل برداشتن رشد پوستی است که از گوش میانی شروع میشود و میتواند آنزیم هایی ترشح کند که استخوان و ساختارهای اطراف را از بین می برد.
- جراحی اولتراسوند
اولتراسوند یک روش جراحی درمان سرگیجه است که برای از بین بردن اندام‌های انتهایی تعادل، به گوش اعمال میشود تا مغز دیگر از این قسمت‌های گوش، سیگنال‌هایی را دریافت نکند که تغییرات جاذبه و حرکت را حس می‌کنند.
- دیالیز حلزون گوش
دیالیز حلزون، یک روش تثبیت کننده است که گاهی اوقات برای تسهیل حرکت مایعات اضافی به خارج از گوش داخلی و با پر کردن بخش اسکالا تمپانی با یک محلول شیمیایی انجام میشود.
